Van bruut beton naar parkachtig groen

Het is een wat ongewone plek om een rondleiding te beginnen, in de parkeergarage. Toch start hier het verhaal over Park070, waar Theo van der Plas en Joep Hermans vanuit verschillende rollen bij betrokken waren. ‘Dit is de voormalige atoomkelder waar bij dreigend gevaar duizend hoogwaardigheidsbekleders konden schuilen’, zo steekt Hermans van wal. ‘Alle voorzieningen waren aanwezig, tot en met bedden aan toe.’ De aanblik is nu vrolijker, met onder meer de hoogwaardige lichte afwerking, openingen vanuit de garage naar de collectieve daktuinen en deelauto’s die de bewoners kunnen gebruiken. ‘Vanaf het begin van de planontwikkeling, rond 2014, was eigenlijk al duidelijk dat de kelder behouden zou blijven’, zo vult Van der Plas aan. ‘Als parkeerkelder konden we hem prima integreren in het plan.’

Na de sloop kwam een kavel vrij van circa twee hectare, waarop 229 woningen zijn gebouwd. Bijzonder is dat de stedenbouwkundige en de architectonische uitwerking in de hand van één bureau is gelegd; de Architectenkombinatie. Het heeft tot een plan met een grote samenhang geleid, vindt ook Van der Plas: ‘Met allerlei mooie details en subtiele nuances in de gevels is het grotendeels in baksteen opgetrokken. Daardoor straalt het echt een eenheid uit. Voor de landschappelijke inrichting hebben we bureau Copijn aangetrokken en gezamenlijk is het concept tot stand gekomen. Door de grondgebonden woningen meer naar de randen te plaatsen, hebben we twee grote binnenhoven gecreëerd. De bewoners hebben hun eigen privé buitenruimten. In de hoven treffen ze elkaar voor een praatje en gezamenlijke activiteiten.’ In een van de twee hoven is zelfs nog een hof-in-een-hof gemaakt, met 6 seniorenwoningen die rond een collectieve binnenplaats zijn gegroepeerd. Bijzonder aan een aantal van de grondgebonden woningen rondom de hoven zijn de Kruiswoningen, waarbij bewoners afwisselend kamers aan de hof- en aan de parkzijde hebben. Van der Plas: ‘Zo kunnen ze van beide werelden iets meekrijgen.’

Het aangrenzende parkgebied – Park ’t Loo, met ooit de plek voor de koninklijke dierentuin – is onlosmakelijk met het nieuwe woonmilieu verbonden. Hermans legt uit hoe het groen is doorgetrokken tot aan de woningen. ‘Doordat we de parkwoningen wat hoger hebben gelegd, ontstaat er ook geen inkijk. En daardoor heeft niemand de neiging om een extra schutting neer te zetten.’ De zorgvuldig mee-ontworpen bakstenen, groene of houten erfafscheidingen markeren nu de grens tussen privé en openbaar op een heel open en ontspannen manier. Verder is de toegangsweg naar het woongebied verplaatst naar de plangrens waardoor groen is toegevoegd en de langgerekte groene parkzone eerder dan voorheen begint. Ook legde BPD een nieuw wandel- en fietspad aan dat dit gebied verbindt met de omgeving. In het park valt ons oog direct op het nieuwe kunstwerk dat kunstenaar Auke de Vries hier op uitnodiging van BPD realiseerde. Een bijzondere verbinding met het verleden, legt Van der Plas uit: ‘De Vries had destijds al twee kunstwerken rondom het CBS-kantoor geplaatst. Hij wilde die hier niet terug laten komen, maar het maken van een nieuw kunstwerk – van alle kanten zichtbaar midden in de waterpartij – sprak hem zeer aan.’

Het kleurrijke verticale kunstwerk symboliseert vormen en krachten die over elkaar proberen te klimmen en uitmonden in een tovenaarshoed. Het is in zekere zin vergelijkbaar met het werk van de gebiedsontwikkelaar die allerlei maatschappelijke opgaven in een begrensde ruimte samen wil laten komen. Betaalbaar wonen voor uiteenlopende doelgroepen was daar zeker ook een van. Zo maken niet alleen koopwoningen in allerlei typologieën deel uit van het project, ook 55 middenhuurwoningen werden hier toegevoegd aan de portefeuille van BPD Woningfonds. Twintig daarvan zijn als dubbellaagse maisonnette uitgevoerd, met de entree aan een lichte binnengang, waar het daglicht van boven binnenvalt. Van der Plas wijst op een subtiel en senioren-proof detail: de voordeuren waarbij de sleutel bóven de klink wordt ingestoken. ‘Wel zo gemakkelijk en heel eenvoudig om te regelen.’

De afrondende vraag: wat nemen we aan inzichten mee voor toekomstige BPD-projecten? Van der Plas wijst op de grote mix van doelgroepen en woningtypes: ‘Daarmee is het een stedelijke invulling geworden die ook op andere plekken mogelijk is, bijvoorbeeld in andere naoorlogse wijken waar we actief zijn met herstructurering, veelal in samenwerking met woningcorporaties. Het plan kent een hoge bebouwingsdichtheid maar voelt heel groen, ruimtelijk en open aan. Conceptueel is dat heel interessant voor de opgaven van nieuwe hedendaagse opgaven. Deze kennis nemen we dan ook zeker mee.’ Hermans wijst op een ander aspect van het bouwen in de bestaande stad: ‘De manier waarop we hier met het ontwerp en de situering van de nieuwe bebouwing in relatie tot de bestaande parkeerkelder zijn omgegaan, heeft het proces soepeler en sneller gemaakt. Kijk naar de manier waarop we de grondgebonden woningen juist net buiten de kelderwand zijn geplaatst, waardoor we de bouwkosten lager konden houden. De creativiteit rondom het sloopproces en het hergebruik van materialen is zeker iets waar we lering uit kunnen trekken. De ervaringen hieruit zijn in andere projecten meteen meegenomen. Park070 laat wat mij betreft zien dat circulair ontwikkelen niet een moeilijke opgave hoeft te zijn, maar juist ook kan helpen bij gebiedsontwikkeling.’

Het nieuwe woongebied Park070 maakt onderdeel uit van de drie kilometer lange parkzone die dwars door Voorburg loopt. Op de plek van het voormalige CBS-kantoor zijn ruim 200 woningen gerealiseerd, in een grote variatie aan typen. De royale binnenhoven dragen bij aan de sociale kwaliteit van de community, de bewoners ontmoeten elkaar hier en organiseren tal van activiteiten. Ook wordt hier het regenwater opgevangen en hergebruikt voor beregening in droge periodes.