Duurzaamheid vóór alles in Kortenoord
‘Kortenoord is naar mijn overtuiging een echte inspiratiebron. Niet alleen potentiële nieuwe bewoners zijn geïnteresseerd. Er komen bezoekers uit heel Nederland naar Wageningen om te kijken.’ De toenmalige wethouder Han ter Maat had het in 2017 bij het rechte eind. De duurzame wijk Kortenoord liet al vroeg zien waar verduurzamend Nederland nu voor kiest. Kortenoord laat de vooruitstrevende ambities zien die BPD heeft geformuleerd in zijn duurzaamheidsstrategie. Neem klimaatadaptatie. In de groene wijk zijn oude, monumentale bomen blijven staan. In de schaduw en het vele groen vinden de bewoners nu verkoeling in de hete zomers waarmee klimaatverandering gepaard gaat. Regenwater uit de wijk én omliggende wijken wordt opgevangen in een groot bassin. Daar wordt het water gezuiverd met een helofytenfilter en vervolgens in de bodem geïnfiltreerd. ‘Groene longen’ in de wijk zorgen voor een aangenaam verblijfsklimaat en een gezonde omgeving. Met deze klimaatadaptieve, gezonde woonwijk – overal staan sporttoestellen – sluit BPD zodoende aan op actuele gezondheidseisen van de gemeente Wageningen.
Geen aardgas meer
Of kijk naar de energievoorziening. Meteen al in 2011 was verduurzaming daarvan hét uitgangspunt. Geen aardgas meer, maar een individueel wko-systeem. Dat zorgt ervoor – in combinatie met een warmtepomp – dat de woningen ’s winters worden verwarmd en ’s zomers gekoeld. Zelfs de warmte van het douchewater wordt opnieuw gebruikt. Elektriciteit komt zoveel mogelijk uit zonnepanelen, en uiteraard zijn de woningen uitstekend geïsoleerd. Door de bank genomen gebruiken ze 60% minder energie. Sommige bewoners betalen er zelfs niets voor. Mede dankzij financiële steun van de provincie Gelderland kwam er een energiecoach. Die gaf de nieuwe bewoners uitleg over de technische voorzieningen, zoals de warmtepomp of de zonneboiler, maar hij deed ook meer: ‘Bewoners kregen advies over de aanschaf van energiezuinige apparatuur,’ zegt Jos de Vries (adviseur duurzaamheid BPD). ‘Wie verhuist, vervangt namelijk vaak ook de ijskast of andere apparaten. Dat is het uitgelezen moment om de nieuwste, zuinigste modellen te kiezen.’
Houten woningen, circulair en met een paspoort
De deelgebieden Mozaïekpark en Tuinwijk zijn inmiddels opgeleverd. Buitenoord, het laatste deelgebied, is nu in ontwikkeling. Daar komen woningen die volledig in hout worden uitgevoerd, het ultieme circulaire bouwmateriaal. Circulariteit is nu een belangrijk duurzaamheidsspeerpunt van BPD. Jos de Vries: ‘Om het onderhoud eenvoudiger te maken en toekomstig hergebruik te bevorderen, krijgen de woningen daar een materialenpaspoort.’ Ook het gebied zelf is een tweede leven begonnen. De wijk is gebouwd op een voormalig terrein van de Wageningen University. Oude universiteitsgebouwen kregen een nieuwe functie. Die duurzaamheid is terug te zien in de inrichting van de openbare ruimte. Lantaarnpalen zijn voorzien van energiezuinige LED-verlichting en er zijn laadpleinen voor elektrische auto’s. Ook die hebben sinds 2011 een flinke opmars gemaakt. Arjen Kleijer: ‘We passen deelauto’s toe, om duurzame mobiliteit te bevorderen.’
In Kortenoord hebben we duurzaamheid naar een groot publiek gebracht, met aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit én groene en gezonde leefomgeving
Samenwerking
De gemeente Wageningen staat bekend om zijn groene ambities en heeft bij de ontwikkeling van Kortenoord dan ook een belangrijke rol gespeeld. Maar BPD pionierde ook vol overtuiging zelf, in nauwe samenwerking met anderen: de provincie Gelderland, het waterschap, bewoners en woningcorporaties. Voor de Woningstichting realiseerde BPD 55 duurzame sociale huurwoningen; voor studentenhuisvester Idealis 19 studentenwoningen, plus een innovatieve SolarCabin – een tiny house voor studenten, gevoed door zonne-energie.
Bij een duurzame wijk op deze schaal gaat de aandacht al gauw uit naar de techniek: naar wko-systemen, helofytenfilters en zonneboilers. Maar in Kortenoord stonden vanaf het begin niet het product, de techniek of de innovatie centraal. Het ging om de klant, de bewoner en diens behoeften en belangen. Met resultaat, vinden ook de bewoners: ‘Geld besparen én bijdragen aan duurzaamheid: die combinatie maakte het aantrekkelijk om hier een woning te kopen,’ zegt Mathieu Goverde, die met zijn gezin sinds 2016 in de wijk woont. ‘Aanvankelijk wilden we onze huidige woning duurzamer maken, maar daarvoor kregen we de financiering niet rond. Een huis in Kortenoord bleek veel aantrekkelijker.’
Dat hebben inmiddels steeds meer mensen ontdekt. De wijk is ongekend populair. Volgens locatiemanager Arjen Kleijer is dat niet vreemd. ‘De schaal waarop we in Kortenoord nieuwe technieken hebben toegepast is bijzonder. Zo hebben we duurzaamheid naar een groot publiek gebracht, met aandacht voor de ruimtelijke kwaliteit én groene en gezonde leefomgeving. Dat spreekt aan. En het helpt ons ook verder: de kennis die we hier hebben opgedaan, zetten we nu ook op andere locaties in, overal in Nederland.’
